İsrail ile Rusya arasında birkaç gündür devam eden gerginlik ve tarafların birbirlerine yönelttikleri suçlamaların ve tehditlerin ardından hem Tel Aviv’deki hem de Moskova'daki yetkililer, iki ülke arasındaki gerginliği azaltmak ve krizi hafifletmek amacıyla karşılıklı olarak güvence veren mesajlar gönderdiler.
Bu mesajlar, İsrailli yetkilileri ‘sessiz olmaya’ çağıran İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog'un açıklamalarıyla doruk noktasına ulaştı. Cumhurbaşkanı Herzog açıklamasında, Rusya’nın tüm bölgede ve dünyada önemli bir ülke olduğunun altını çizerek “Rusya ile İsrail ile arasındaki anlaşmazlıklar hakkında ne kadar az konuşulursa o kadar iyidir” dedi.
Moskova'da istenmeyen kişi ilan edilen Başbakan Yair Lapid ise İsrail ile Rusya arasındaki ilişkilerin uzun bir geçmişe, aralıksız iletişime ve karşılıklı çıkarlara dayandığını vurguladı. İki ülke arasındaki ilişkilerde yaşanan kriz, Rus yetkililerin geçtiğimiz hafta sonu, İsrail Yahudi Ajansı’nın (JAFI) Rusya temsilciliğinin ülkedeki faaliyetlerine, yasaları çiğnediği ve Rus vatandaşlarını İsrail'e göç etmeye teşvik etmek amacıyla haklarında bilgi toplayıp yurtdışındaki sunucularda depoladığı gerekçesiyle son verileceğini açıklamaları üzerine patlak verdi. İsrail ise buna Rusya-Ukrayna savaşında Kiev’e verdiği desteği artırabileceğini ima ederek Rusya'ya yönelttiği bir takım tehditlerle karşılık verdi. Anlaşmazlığın büyüdüğünü duyuran Moskova, Rusya’daki diğer Yahudi kuruluşlarının faaliyetlerini yasaklama kararı aldı. İsrail vatandaşlığı alan Rus vatandaşları tutuklandı. Suriye’deki savaş sahasında İsrail'e karşı daha sert tedbirler alacağının sinyallerini veren Moskova, JAFI krizinin çözümüyle ilgili görüşmek isteyen İsrailli heyetin üyelerine vize vermeyi reddetti.
Tüm bunların ardından İsrail hükümeti ve Başbakan Lapid'in JAFI krizinin yönetiminde ‘çocukça yöntemlere’ başvurduğu şeklinde yoğun eleştiriler gelmeye başladı. Aşırı sağcı muhalefet kanadı, ‘Lapid'in zayıf tutumunun krizin derinleşmesine neden olduğu ve hiçbir dayanağı olmadan kibirli davrandığı’ eleştirisinde bulundu.
JAFI’nin Rusya temsilciliğini kapatılması kararı, iki ülke arasındaki ilişkileri etkileyebilecek ‘tehlikeli bir olay’ olarak değerlendiren muhalefet, ‘Lapid’in ilişkilerdeki bozulmayı önlemek için bir lider gibi davranmadığını, bunun yerine Rusya'ya yönelik hayali yaptırımlardan bahsetmeye başladığını’ öne sürdü. Muhalefet partilerinin liderleri, “Binyamin Netanyahu iktidarda olsaydı, böyle bir kriz olmazdı” ifadelerini kullandılar.
Başbakan Lapid'i eleştirmeye başlayan siyasi ve askeri yetkililer ise Rusya ile ilişkilerin bozulmasının hem Yahudiler hem de güvenlik çıkarları düzeyinde İsrail'e ağır bir bedele mal olacağı konusunda uyardılar.
JAFI’nin Rusya temsilciliğindeki yetkililer de İsrail’deki ilgili devlet kurumlarını, krizin boyutu ve Rusya'nın JAFI’nin kendi topraklarında faaliyetlerini yasaklayan bir yargı kararı çıkaracak noktaya gelebileceği konusunda uyarmadıkları için eleştirilerden nasiplerini aldılar. Çünkü Rusya, 2021 yılı başlarında JAFI’nin faaliyetlerinden memnun olmadığına dair bazı sinyaller göndermişti.
Tüm bu gelişmeler sonucunda İsrail Cumhurbaşkanı Herzog, İsrailli yetkililerin daha fazla açıklama yapmamaları şartıyla kendisine Moskova ile yaşanan krizi çözme fırsatı verilmesini istedi. İsrailli yetkililerin açıklamalarını değerlendiren Herzog, “JAFI’nin Rusya'daki faaliyetleri ile ilgili son günlerde gündemimizi meşgul eden konuda iki şeyin yapılması gerekiyor. Bunlardan birincisi, konunun doğru bir şekilde ele alınması için sessiz olunması ve daha az konuşulması, ikincisi ise Başbakan ile tam bir işbirliği içinde çalışılması. İsrail ve Yahudiler için çalışıyoruz. Yardım edebileceğim her yerde elimden geleni yapacağım” ifadelerini kullandı.
Öte yandan taraflar arasında arka planda görüşmeler yapıldığı ve Moskova'nın Tel Aviv'e güven verici mesajlar gönderdiği ortaya çıktı. Söz konusu mesajlarda ‘iki ülke arasındaki siyasi ilişkilerde herhangi bir bozulma olmadığı ve JAFI meselesinin hukuki bir meseleden öte görülmemesi gerektiği’ vurgulandı. İsrail ise Rusya'ya ‘krizin çözülmesini ve tansiyonun düşmesini sabırsızlıkla beklediğini’ söyleyerek güven veren mesajlar gönderdi.
Diğer taraftan Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova yaptığı açıklamada, JAFI’nin Rusya'daki faaliyetlerine ilişkin prosedürlerin tamamen yasal olduğunu söyledi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Sözcüsü Dmitriy Peskov da benzer açıklamalarda bulundu.
Başbakan Lapid’in Sözcüsü ise “JAFI’nin Rusya'daki önemli faaliyetleriyle ilgili gerçekten yasal sorunlar varsa, İsrail her zaman olduğu gibi bir yandan iki devleti birbirine bağlayan çok önemli ilişkileri korurken diğer yandan bu konuda temas kurmaya hazır” diyerek Rusya tarafından yapılan açıklamalara yanıt verdi.
İsrailli bazı yetkililer, Rusya Devlet Başkanı Putin'in nasıl bir tutum sergileyeceğini tahmin etmenin zor olmasından korksalar da Cumhurbaşkanı Herzog'un yakın çevresi, krizin çözülebileceğini ve ilişkilerin eski haline getirilebileceğini ileri sürdüler.
Kaynak: Şarku'l Avsat
